Nafile kurban, farz veya vacip olmayan; kişinin Allah celle celâlühû rızasını kazanmak, şükür, adak veya herhangi bir manevi amaçla kendi isteğiyle kestiği kurbandır. Nafile ibadetler, farz ve vacip ibadetlerden sonra, kulun Rabbine olan yakınlığını artıran, sevap kazandıran ve gönül huzuru sağlayan önemli amellerdendir. Kurban ibadeti de yalnızca Kurban Bayramı günlerinde değil, yılın herhangi bir zamanında nafile olarak edâ edilebilir.
Kurban, sadece et dağıtımı değildir; bir teslimiyet, bir kulluk ifadesidir. Hazreti İbrahim aleyhisselamın oğlu Hazreti İsmail aleyhisselamı Allah celle celâlühûnun emrine teslim edişi, kurban ibadetinin temel ilham kaynağıdır. Bu ibadeti, Peygamber Efendimiz Hazreti Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem de hayatı boyunca bizzat yerine getirmiş ve ümmetine tavsiye etmiştir.
Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellem, bir hadis-i şerifinde:
"Kul, kıyamet günü kurbanının boynuzları, tüyleri ve tırnakları ile gelir. Kurban kanı yere düşmeden, Allah celle celâlühû katında yüksek derecelere ulaşır. O hâlde kurbanlarınızı gönülden kesin." (Tirmizî)
Bu rivayet, kurbanın manevi boyutunu ve Allah celle celâlühû katındaki değerini açıkça ortaya koymaktadır. Nafile kurban, kişinin hem kendi nefsi için bir arınma vesilesidir hem de ihtiyaç sahiplerine ulaşan et ile toplumsal dayanışmayı güçlendirir.
1. Şükür Kurbanı
Allah celle celâlühûnun bir nimeti bahşetmesi, hastalıktan şifa, kazadan kurtuluş veya önemli bir hayır kapısının açılması gibi durumlarda kesilen kurbandır. Şükür kurbanı, nimetin sahibini unutmamak ve şükrü fiili olarak ifade etmektir.
2. Adak Kurbanı (Nezir)
Aslen vacip sayılmakla birlikte, kişinin kendi iradesiyle adadığı ve gerçekleşmesini istediği bir durum sonrasında kestiği kurbandır. Adak kurbanı, yalnızca fakirlere dağıtılır; sahibi ve ailesi ondan yiyemez.
3. Akîka Kurbanı
Yeni doğan çocuk için, Peygamber Efendimiz sallallahu aleyhi ve sellemin sünneti olarak kesilen kurbandır. Erkek çocuk için iki, kız çocuk için bir kurban kesilmesi tavsiye edilmiştir. Akîka kurbanı, çocuğun doğumunun şükrü ve bereket dileğidir.
4. Sadaka Maksatlı Kurban
Kişi, herhangi bir özel sebep olmaksızın, sadece Allah celle celâlühû rızasını kazanmak ve ihtiyaç sahiplerini sevindirmek amacıyla kurban kesebilir. Bu, sadaka sevabı kazandıran bir nafile kurbandır.
Nafile kurban, kulun Rabbine olan bağlılığını tazeleyen, gönlünü infak ve teslimiyetle yücelten bir ibadettir. Her ne kadar vacip olmasa da, yapılan her nafile ibadet gibi kişiye ahirette büyük ecir kazandırır. Kurban kesmek; malı, canı ve tüm varlığıyla Allah celle celâlühûya teslimiyetin en somut ifadelerinden biridir.
Tasavvuf büyüklerinden İmam-ı Rabbânî kuddise sirruhûnun da buyurduğu gibi:
"Nafile ibadetler, farzların muhafızı, kalbin cilasıdır."
Bu yüzden nafile kurban, hem dünyada bereket hem de ahirette kurtuluş vesilesi olarak kıymetli bir ameldir.
