Cemâziyelevvel Ayı: Tövbenin ve Yenilenmenin Başlangıcı

Cemâziyelevvel, Arapçadaki aslı “Cumâdelûlâ” olan ve “soğuk” veya “kurak” anlamına gelen cumâdâ kelimesinden türemiştir. Cahiliye döneminde farklı bir isimle anılan bu ay, İslâm’ın gelişiyle birlikte “soğuk ayların ilki” anlamını taşımaya başlamıştır. Türkçeye ise “Cemâziyelevvel” olarak geçmiş ve “Senin Cemaziyelevvelini bilirim!” deyimiyle dilimizde yer etmiştir. Bu deyim, “Senin geçmişini, evveliyatını çok iyi bilirim” anlamında kullanılır.

Cemâziyelevvel Ayı, İslâm kültüründe genellikle “Büyük Tövbe Ayı” olarak anılır. Bunun iki temel nedeni vardır:

• Mübarek Üç Aylara Hazırlık:
  Cemâziyelevvel ve onu takip eden Cemâziyelâhir ayı, Recep, Şaban ve Ramazan aylarının hemen öncesine denk gelir. Müminler, bu kıymetli aylara gönül temizliğiyle girmek ister. Bu nedenle Cemâziyelevvel, bol tövbe, ibadet ve istiğfarla dolu bir hazırlık dönemidir.
• İslâm Tarihindeki Olaylar:
  Hz. Osman’ın (Radıyallahü Anh) şehadeti ve Hz. Ali (Radıyallahü Anh) ile Hz. Aişe (Radıyallahü Anha) arasında yaşanan Cemel Vakası gibi üzücü hadiseler bu ayda vuku bulmuştur. Müminler, bu olaylardan ibret alarak geçmiş ümmetin birliğini düşünür, fitneden korunmak için Allah’a yönelirler.

Cemâziyelevvel Ayının Tarihî Önemi

Cemâziyelevvel, İslâm tarihinde birçok önemli olaya sahne olmuştur. Araplar arasında “Hayret verici pek çok olay Cumâdâ ile Receb arasında meydana gelir” sözü bu durumu özetler. Bu ayda:

• Hz. Ali (Radıyallahü Anh) dünyaya gelmiştir.
• Hz. Fatıma (Radıyallahü Anha) ve Cafer es-Sadık (Radıyallahü Anh) doğmuştur.
• Hz. Ömer (Radıyallahü Anh) halife olmuştur.
• İstanbul’un Fethi, Hicrî takvime göre 20 Cemâziyelevvel 857 tarihinde gerçekleşmiştir.

Bu olaylar, Cemâziyelevvel’in sadece bir tövbe ayı değil; aynı zamanda zafer, liderlik ve ilim ayı olduğunu da gösterir.

Cemâziyelevvel Ayında Yapılabilecek İbadetler

Bu ayda kılınan nafile namazlar, yapılan dualar ve zikirler müminin kalbini arındırır. Namaz için niyet şu şekildedir: “Niyet ettim Allah rızası için nafile namaz kılmaya.” Namazlar ikişer rekât halinde kılınır ve her rekâtta Fatiha’dan sonra istenilen sûre okunabilir.

Bu Aya Özel Zikir ve Dualar

• “Sübbuhun kuddusün rabbül melaiketi ver ruh”
  (Allah, bütün noksan sıfatlardan münezzeh ve mukaddestir. Meleklerin ve Cebrâil’in Rabbidir.)
• “Sübhânallahi ve bihamdihi, estağfirullahe ve etûbu ileyh.”
  (Allah’ı tesbih ederim ve O’na hamd ederim, Allah’tan mağfiret diler ve O’na tevbe ederim.)
• “Sübhanallahi mil’el mizan, ve müntehel-ılmi, ve mebleğar-rıza, ve zinetel-arş.”
  (Allah’ı, mizan dolusunca, ilminin sınırlarınca, rızasına erinceye dek ve arşın ağırlığınca tesbih ederim.)

Bu dualar dışında, kişinin kendi diliyle samimi dua ve istiğfar etmesi en makbul olandır.

Sonuç Olarak

Cemâziyelevvel Ayı, geçmişle yüzleşmeyi, tövbe etmeyi ve kalbi arındırmayı hatırlatan mübarek bir zaman dilimidir. Müminler bu ayı, ibadet ve tefekkürle geçirerek manevi olarak Üç Aylar’a hazırlanır. Her an bir tövbe fırsatıdır; Cemâziyelevvel ise bu fırsatın bereketlendiği özel bir dönemdir.

Allah Celle Celâlühû bizleri, bu ayın rahmet ve mağfiretinden istifade eden kullarından eylesin.